Zespół satelity Planck oraz kierownicy tej misji otrzymali nagrodę “2018 Gruber Cosmology Prize”. Ważną rolę w zespole odgrywa Polak – prof. Krzysztof Górski. Nagroda – przyznawana przez Fundację Grubera przy Uniwersytecie Yale w USA – wynosi 500 tys. dol.
“Gruber Cosmology Prize” to wyróżnienie dla osób, „których badania inspirują i umożliwiają fundamentalne zmiany w dziedzinach wiedzy i kultury”.
Nagrodę “2018 Gruber Cosmology Prize” otrzyma zespół satelity Planck oraz Nazzareno Mandolesi i Jean-Loup Puget, którzy kierowali naukowymi konsorcjami instrumentów niskich i wysokich częstotliwości tej misji. Jednym z najważniejszych członków nagrodzonego zespołu satelity Planck jest profesor Krzysztof Górski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego (OA UW) i Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie w Kalifornii.
O nagrodzie poinformował w przesłanym PAP komunikacie prof. Andrzej Udalski z OA UW.
Misja satelity Planck to jeden z najambitniejszych projektów naukowych ostatnich lat, zrealizowany przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA), przy znaczącym współudziale amerykańskiej agencji kosmicznej NASA. Nagrodę Grubera przyznano w uznaniu osiągnięć w pomiarach reliktowego promieniowania tła wyemitowanego wkrótce po Wielkim Wybuchu. Reliktowe promieniowanie tła czasem poetycko nazywane jest “poświatą stworzenia”.
Nagroda “2018 Gruber Cosmology Prize” wynosi 500 000 dol. amerykańskich. Połowa tej sumy została przyznana zespołowi satelity Planck, a pozostała część kierownikom konsorcjów. Nagroda zostanie wręczona laureatom w sierpniu 2018 roku w Wiedniu podczas specjalnej uroczystości w trakcie trwania Zgromadzenia Ogólnego Międzynarodowej Unii Astronomicznej.
Satelita Planck wykonał pomiary promieniowania tła pozwalające stworzyć najdokładniejsze mapy całego nieba w zakresie od mikrofal do fal submilimetowych. Na ich podstawie naukowcy zespołu Planck skonstruowali najbardziej precyzyjne mapy kosmicznego promieniowania tła dochodzącego do nas z epoki około 380 tys. lat po Wielkim Wybuchu. Na podstawie analiz tego “embrionalnego” obrazu wczesnego Wszechświata naukowcy mogą prowadzić, z bezprecedensową dokładnością, badania 13,8 miliardów lat historii Wszechświata po Wielkim Wybuchu.
Prof. Krzysztof Górski uczestniczył w badaniach kosmicznego promieniowania tła od wczesnych lat 1990. W latach 1993-1996 był członkiem zespołu satelity COBE, który po raz pierwszy zmierzył anizotropię kosmicznego promieniowania tła (nagrody Grubera i Nobla w roku 2006). Od roku 1996 prof. Górski zaangażowany jest bezpośrednio w prace w zespole Planck.
Prof. Górski jest ekspertem w dziedzinie matematycznej konstrukcji map nieba. Umożliwiają one efektywną analizę danych i badanie przestrzennej struktury sygnałów zawartych w anizotropii promieniowania tła. Oprogramowanie stworzone przez prof. Górskiego wspomogło również redukcję i analizę danych z satelity NASA WMAP (nagroda Grubera w roku 2012) i jest bardzo często wykorzystywane przez inne misje kosmiczne i projekty prowadzone z Ziemi.
W ramach naukowej analizy danych satelity Planck prof. Krzysztof Górski uczestniczył m.in. w badaniach globalnej geometrii Wszechświata oraz statystyki anizotropii kosmicznego promieniowania tła. Wniósł też znaczący wkład w proces eliminacji zanieczyszczeń sygnałów dochodzących z Wczesnego Wszechświata – emisji mikrofalowej naszej Galaktyki i innych źródeł promieniowania.
Materiał PAP, Fot. ESA
Z satysfakcją informujemy, że Zespół Plancka odbywał dwukrotnie swoje obrady w Toruniu (w 2014 i w 2015 roku). Naszym Gościem był również jeden z dwóch głównych wyróżnionych nagrodą Grubera prof. J. L. Puget.
